این روزها نام مارکت‌پلیس زیاد به چشم می‌خورد اما معنی آن چیست و استارتاپهای این حوزه معمولا چه خدماتی ارائه میدهند؟ مارکت‌پلیس، بستری است که امکان خرید کالا از چند تأمین‌کننده‌ی مختلف را برای کاربر فراهم می‌کند. درواقع مارکت‌پلیس واسطه‌ای است که فروشنده و خریدار را به یکدیگر معرفی می‌کند و نیازی نیست تمامی کالاهایی که برای فروش در این بستر گذاشته میشود را در انبار خود موجود داشته باشد.
مارکت‌پلیس‌ها کالاهای مختلفی را از چند فروشنده عرضه می‌کنند و درواقع کاربر برای خرید محصول مورد نظر خود می‌تواند با ورود به مارکت‌پلیس‌ها، انواع محصولات یا خدمات ارائه‌شده توسط تأمین‌کنندگان را مشاهده کرده و با مقایسه‌ی قیمت و کیفیت، کالای مورد نظر را خریداری کند.
همه‌ی ما برای خریدن محصول مورد نظر خود، به دیدن یک فروشگاه اکتفا نمی‌کنیم و تا زمانی‌که همه‌ی مغازه‌های یک مرکز خرید را بررسی نکنیم، خریدی انجام نمی‌دهیم. مارکت‌پلیس‌ها دقیقا همین کار را انجام میدهند و تمامی تأمین‌کنندگان یک محصول خاص را به کاربر نشان میدهند. درنتیجه تنها کافی است که خریدار دسته‌بندی مورد نظر را خود را در وبسایت مارکت‌پلیس انتخاب کند تا فهرستی از فروشندگان به او نشان داده شود.
مارکت‌پلیس‌ها محل خوبی برای کسب‌وکارهای کوچک هستند تا اجناسی که ارائه میدهند، از سوی کاربران زیادی دیده شود؛ همچنین تنوع خوبی را در اختیار خریداران قرار میدهند و بابت انجام هر معامله، بخشی از مبلغ را به‌عنوان سود خود در نظر می‌گیرند؛ درنتیجه هر سه طرف معامله سود می‌کنند.
خرید و فروش کالای دست دوم، خریدن تحقیقات علمی، پیدا کردن مناسب‌ترین ملک و رستوران ارائه‌دهنده‌ی خدمات کترینگ تنها بخشی از ایده‌های خلاقانه‌ی استارتاپ‌ها در حوزه‌ی مارکت پلیس هستند. در ادامه به معرفی بیشتر تعدادی از موفق‌ترین استارتاپهای مارکت‌پلیس می‌پردازیم.
۱- استارتاپ گروپان (Groupan)
گروپان یک مارکت‌پلیس تجارت الکترونیکی است که محصولات ارائه‌دهندگان خدمات از جمله خدمات مسافرتی، کالاهای گوناگون و فعالیت‌های تفریحی را با کاربران خود به اشتراک می‌گذارد. درواقع گروپان، یک پلتفرم آنلاین تجارت الکترونیک است که امکان خرید هر محصولی را برای کاربران خود فراهم می‌کند.
گروپان به‌عنوان واسطه‌ای بین خریداران و ارائه‌دهندگان کالا یا خدمات عمل کرده و آنها را با یکدیگر آشنا می‌کند. درعوض فروشندگان نیز حق بازاریابی را به‌صورت تخفیف روی قیمت کالاهای خود، لحاظ می‌کنند. درنتیجه اغلب کالاهایی که در گروپان ارائه میشود، دارای تخفیف هستند.
ایده‌ی راه‌اندازی استارتاپ زمانی به ذهن اندرو میسون، بنیان‌گذار آن رسید که قصد داشت یک قرارداد تلفن همراه را لغو کند؛ او به این فکر افتاد که از قدرت اتحاد مردم برای تخفیف گرفتن در خرید استفاده کند. او در سال ۲۰۰۷ وب‌سایتی به‌نام The Point راه‌اندازی کرد تا کاربرانی که قصد خرید کالای یکسانی را دارند، ازطریق شبکه‌های اجتماعی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و بتوانند از فروشنده تخفیف بگیرند.
اریک لفکفسکی، دیگر بنیان‌گذار استارتاپ تصمیم گرفت فعالیت شرکت را تغییر دهد و تنها روی خرید گروهی تمرکز کند و استارتاپ گروپان در سال ۲۰۰۸ بنیان‌گذاری شد. نام گروپان ترکیبی از کلمه‌ی گروه (Group) و کوپن (Coupon) است و اولین معامله‌ی این استارتاپ مربوط‌به پیتزافروشی بود که دو پیتزا را به قیمت یک پیتزا به مشتری‌ها عرضه می‌کرد. طولی نکشید که ایده‌ی خرید گروهی گروپان پرطرفدار شد و این استارتاپ تنها ۱۶ ماه بعد از راه‌اندازی، به ارزش بیش از یک میلیارد دلار رسید و یونیکورن شد.
گروپان اولین شرکتی است که در این مدت زمان کوتاه به چنین ارزشی رسیده و رشد سریع آن باعث شد شرکت در سال ۲۰۱۱ سهام خود را به‌صورت عمومی عرضه کند. عمومی شدن سهام این شرکت، بزرگ‌ترین عرضه‌ی اولیه‌ی عمومی سهام یک شرکت اینترنتی بعد از گوگل در سال ۲۰۰۴ بود. گوگل در سال ۲۰۱۱ محصولی به‌نام Google Offer برای رقابت با گروپان عرضه کرد و تلاش کرد گروپان را به قیمت ۶ میلیارد دلار خریداری کند اما موفق نشد و گروپان به توسعه‌ی محصولات خدمات خود ادامه داد.
۲- استارتاپ توکوپدیا (Tokopedia)
توکوپدیا نیز یک مارکت‌پلیس آنلاین در اندونزی است که به اشخاص و کسب‌وکارهای کوچک و متوسط اجازه می‌دهد فروشگاه آنلاین خود را به‌راحتی و به‌طور رایگان در این پلتفرم راه‌اندازی کنند و تجربه‌ی بهتر و امن‌تری را برای مشتری‌های خود رقم بزنند. هدف توکوپدیا ساخت اکوسیستمی است که هر کاربری بتواند محصولات خود را بفروشد یا تمامی محصولات و خدمات مورد نظر خود را خریداری کند.
خدمات توکوپدیا، به میلیون‌ها کاربر شخصی و صاحبان کسب‌وکار در اندونزی کمک می‌کند محصولات و خدمات خود را در سراسر اندونزی عرضه کنند و درواقع این استارتاپ میلیون‌ها موقعیت شغلی در این کشور ایجاد کرده است و یکی از استارتاپ یونیکورن به شمار می‌آید.
استارتاپ توکوپدیا در سال ۲۰۰۹ توسط ویلیام تانوویجایا و لئونتینوس آلفاادیسون بنیان‌گذاری شد و در حال حاضر به‌عنوان یک شرکت تکنولوژی، در چند رشته‌ی مختلف فعالیت می‌کند، که معروف‌ترین آن مارک‌پلیس است. درواقع توکوپدیا یک پلتفرم رایگان C2C (تجارت میان مشتری و مشتری) برای ارائه‌دهندگان خدمات و خریداران است. این مارکت‌پلیس میلیون‌ها کالا را در ۲۵ دسته‌بندی گوناگون به کاربران معرفی کرده و به ارائه‌دهندگان خدمات کمک می‌کند مشتری بیشتری جذب کنند.
توکوپدیا همچنین محصولات دیجیتال از جمله خدمات مربوط‌به پرداخت بیمه و تسهیلات، پرداخت تلفن، کارت اعتباری، بلیت هواپیما، بلیت همایش و... نیز ارائه می‌دهد. توکوپدیا در سال ۲۰۱۶ محصولات دیگری مبتنی‌بر فناوری مالی (فین‌تک) مانند کیف پول دیجیتال، سرمایه‌گذاری، وام کسب‌وکار، کارت اعتباری مجازی، سیستم امتیازدهی برای وام و... نیز عرضه کرد. توکوپدیا در سال ۲۰۱۸ اپلیکیشن جدیدی به‌نام Mitra Tokopedia راه‌اندازی کرد که هر شخص با استفاده از آن می‌تواند محصولات دیجیتال توکوپدیا را بفروشد.
۳- استارتاپ مرکاری (Mercari)
مرکاری یک استارتاپ ژاپنی و مارکت‌پلیس موبایلی است که امکانی را فراهم کرده تا مردم بتوانند به‌راحتی اجناس دست دوم مورد نظر خود را ازطریق تلفن هوشمند در ژاپن، آمریکا و انگلیس بخرند یا بفروشند. محصول اصلی این استارتاپ یعنی اپلیکیشن مارکت‌پلیس مرکاری در سال ۲۰۱۳ راه‌اندازی شد و امروزه به‌عنوان بزرگ‌ترین مارکت‌پلیس ژاپن با بیش از ۱۰ میلیارد ین ژاپن تراکنش ماهانه شناخته میشود.
استارتاپ مرکاری در سال ۲۰۱۴ وارد بازار آمریکا و در سال ۲۰۱۶ وارد بازار انگلیس شد و اپلیکیشن آن بیش از ۱۰۰ میلیون بار در سراسر دنیا دانلود شده است. استارتاپ مرکاری اولین شرکتی است که در ژاپن عنوان یونیکورن را کسب کرده است.
۴- استارتاپ اِزکَتر (ezCater)
استارتاپ ازکتر در سال ۲۰۰۷ در بوستون آمریکا بنیان‌گذاری شد و بزرگ‌ترین مارکت‌پلیس دنیا برای خدمات کترینگ است. کیترینگ، به آماده‌سازی، تهیه و طبخ غذا و نوشیدنی در محلی مشخص و سرو آن در محلی دیگر برای پذیرایی گفته میشود.
استارتاپ ازکتر خدمات سفارش آنلاین غذا برای مقاصد مختلف ازجمله ناهار کارمندان یا ملاقات‌های رسمی شرکت را برای ۵ تا دو هزار نفر ارائه می‌دهد. درواقع ازکتر مارکت‌پلیسی است که بیش از ۶۰۰ هزار رستوران کترینگ محلی را به کاربران خود معرفی می‌کند و سیستم پشتیبانی قوی دارد.
ازکتر، کار خود را با تعدادی از رستوران‌های کترینگ در بوستون آمریکا آغاز کرد و سپس در نیو انگلند و جنوب شرقی آمریکا نیز گسترش پیدا کرد. امکان امتیازدهی و نظردهی در مورد رستوران‌ها، کمک می‌کند تا کاربران خدمات مورد نظر خود را راحت‌تر انتخاب کنند.
طبق اعلام کرانچ‌بیس، استارتاپ ازکتر تا به حال بیش از ۳۱۹ میلیون دلار سرمایه جذب کرده و یکی دیگر از استارتاپهای یونیکورن صنعت مارکت‌پلیس است.
۵- استارتاپ کامئو (Cameo)
استارتاپ کامئو که با نام بوک‌کامئو (BookCameo) نیز شناخته میشود، یک وبسایت اشتراک‌گذاری ویدئو است که به سلبریتی‌ها و افراد مشهور اجازه می‌دهد ازطریق ویدئو با طرفداران خود در ارتباط باشند. درواقع کامئو، مارکت‌پلیسی است که کاربران می‌توانند ویدئوی شخصی‌سازی‌شده از طرف سلبریتی، ورزشکار یا اینفلوئنسر محبوب خود را رزرو کنند.
این ایده کمی عجیب به نظر میرسد و شاید از خودتان بپرسید خدمات این استارتاپ چه زمانی کاربرد خواهد داشت. خدمات استارتاپ کامئو برای هر مناسبتی می‌تواند استفاده شود. به‌عنوان مثال شخصی می‌تواند از یک فرد مشهور بخواهد تا تولد دوست او را تبریک بگوید یا در مورد آخرین فعالیت‌های سلبریتی محبوب خود سؤال بپرسد. تا زمانی‌که درخواست‌ها معقول و منطقی به نظر برسند، سلبریتی‌ها نیز همکاری خواهند کرد.
کاربران برای رزرو ویدئو از سلبریتی محبوب خود باید شخص مورد نظر را از داخل وبسایت انتخاب کرده و درخواست خود را برای او ارسال کنند. سپس درخواست‌ها بررسی می‌شوند و اگر شامل بی‌احترامی یا درخواست‌های نامناسب نباشند، برای سلبریتی ارسال می‌شوند. سپس نهایتا در هفت روز آینده پاسخ سلبریتی برای کاربر ایمیل میشود و او می‌تواند ویدئو را دانلود کند. چنانچه در این مدت پاسخی از سوی سلبریتی ارسال نشود، وجه پرداخت‌شده به کاربر بازگردانده میشود. قیمت ویدئوی سفارشی برای هر سلبریتی متفاوت است، ۷۵ درصد مبلغ پرداخت‌شده برای هر ویدئو به سلبریتی داده میشود و ۲۵ درصد آن برای کامئو است. نحوه‌ی قیمت‌گذاری نیز از سوی سلبریتی‌ها انجام میشود و هر مرتبه قابل تغییر است اما زمانی‌که کاربر هزینه‌ای را پرداخت کرده و سفارش ویدئوی مورد نظر خود را ثبت کرده باشد، حتی در صورت بالا رفتن قیمت توسط سلبریتی، با اختلاف قیمت مواجه نخواهد شد.
ایده‌ی بنیان‌گذاری استارتاپ زمانی به ذهن استیون گالانیس، بنیان‌گذار آن رسید که دوست یکی از دوستان او که فرد معروفی بود، با انتشار ویدئویی، تولد پسر او را تبریک گفت. انجام این کار که به‌گفته‌ی دوست او بسیار پرزحمت بود، وی را به این فکر انداخت که امکان تهیه‌ی ویدئوی شخصی‌سازی‌شده از سوی افراد معروف یا سلبریتی‌ها را برای همه فراهم کند.
طبق اعلام کرانچ‌بیس، استارتاپ کامئو تا به حال بیش از ۶۵ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است.
۶- استارتاپ آپارتمنت لیست (Apartment List)
آپارتمنت لیست، پلتفرمی است که فهرستی از آپارتمان‌ها را ازطریق یک مارکت‌پلیس آنلاین در اختیار مستأجران قرار می‌دهد. وبسایت این استارتاپ بیش از پنج میلیون بازدید ماهانه دارد و املاک بیش از ۴۰ شهر آمریکا در آن ثبت شده است. مدل درآمد کسب‌وکار به‌گونه‌ای است که تنها از آپارتمان‌های اجاره‌داده‌شده کمیسیون دریافت می‌کند.
جان کابز و کریس اریکسون، دو بنیان‌گذار این استارتاپ بعد از مشکلات شخصی که هم به‌عنوان مستأجر و هم به‌عنوان مالک تجربه کرده بودند، تصمیم گرفتند با راه‌اندازی پلتفرمی، روند اجاره‌ی خانه را بهبود دهند. استفاده از خدمات این استارتاپ برای مستأجران رایگان است و مالکان نیز تنها بعد از اجاره رفتن ملک، حق کمیسیون خود را پرداخت می‌کنند.
پلتفرم این استارتاپ با انجام تنظیمات دستی و پرسیدن سؤال‌هایی از کاربر، امکان جستجوی شخصی‌سازی‌شده را برای کاربر فراهم می‌کند تا کاربران تنها پیشنهادهایی را دریافت کنند که با نیازمندی‌های آنها همخوانی دارد. اطلاعات تمامی املاکی که در پلتفرم آپارتمانت لیست ثبت می‌شوند باید دقیق و شفاف باشد تا بهترین ملک به مستأجر پیشنهاد داده شود.
طبق اعلام کرانچ‌بیس، این استارتاپ تا به حال ۱۰۹ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است.
۷- استارتاپ ساینس اکسچینج (Science Exchange)
ساینس اکسچینج یک مارکت‌پلیس آنلاین برای خدمات تحقیقاتی است که امکان برون‌سپاری تحقیقات به دانشمندان مؤسسات مختلف مانند دانشگاه‌ها را فراهم می‌کند. درواقع، ساینس اکسچینج موافقت‌نامه‌های سازمانی را با سازمانی‌های تحقیق و توسعه مانند شرکت‌های داروسازی، توسعه‌دهندگان دستگاه‌های پزشکی و شرکت‌های لوازم آرایشی تنظیم می‌کند تا برون‌سپاری خدمات تحقیقاتی مختلفی را به‌عنوان یک مارکت‌پلیسی خصوصی برای آنها فراهم کند.
این استارتاپ سال ۲۰۱۱ در سانفرانسیسکوی آمریکا بنیان‌گذاری شد و با پیوستن به شتابنده‌ی وای کامبیناتور (یکی از بزرگ‌ترین مراکز رشد شتابنده‌ی استارتاپ‌ها) چند شعبه در نیوزلند و اروپا نیز افتتاح کرد.
ایده‌ی راه‌اندازی استارتاپ زمانی به ذهن الیزابت لورن، یکی از بنیان‌گذاران استارتاپ رسید که برای انجام آزمایش‌های ایمنی مورد نیاز برای تحقیقات خود نتوانست فرد یا همکاری متخصص در این زمینه را پیدا کند. او ایده‌ی استارتاپ را در برنامه‌ی شتابنده‌ی وای کامبیناتور مطرح کرد و بعد از پذیرفته شدن، اولین نسخه از وبسایت آنها در سال ۲۰۱۱ ارائه شد.
ساینس اکسچینج بعد از بررسی دقیق ارائه‌دهندگان خدمات، امکان بستن قرارداد و توافق‌نامه را فراهم می‌کند و تاریخچه‌ی فعالیت‌ها آنها را به همراه امتیازی که از سایر کاربران گرفته‌اند، به مشتری نشان می‌دهد. دانشمندان می‌توانند خدمات مورد نیاز خود را در این استارتاپ جست‌وجو و مقایسه کنند و از ارائه‌دهندگان درخواست نمونه کار داشته باشند.
محققان ازطریق این مارکت‌پلیس، پیشنهاد تحقیقاتی را قبول می‌کنند و سایر کارها مانند برقراری ارتباط، مدیریتپروژه و پرداخت نیز ازطریق همین پلتفرم انجام میشود. استارتاپ ساینس اکسچینج بسته به نوع تحقیق، کمیسیون دریافت می‌کند و همچنین نرم‌افزار خود را به ارائه‌دهندگان خدمات تجارت الکترونیکی می‌فروشد. طبق اعلام کرانچ‌بیس، این استارتاپ تابه‌حال بیش از ۷۲ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است.
۸- استارتاپ تریدزی (Tradesy)
تریدزی، یکی مارکت‌پلیس آنلاین فروش مجدد است که امکان خرید و فروش محصولات لاکچری زنانه از جمله کیف و کفش و لباس را فراهم می‌کند.
تریدزی در سال ۲۰۱۲ توسط ترسی دینانزیو بنیان‌گذاری شد تا خانم‌ها بتوانند محصولاتی را که استفاده نمی‌کنند، در این وبسایت به فروش برسانند و بخشی از بودجه‌ی مورد نیاز برای خرید کالای جدید را فراهم کنند و همچنین به محصولات تخفیف‌دار دسترسی داشته باشند. ایده‌ی راه‌اندازی استارتاپ زمانی به ذهن دینانزیو رسید که مانند هر خانم دیگری با وجود کمدی پر از لباس، نمی‌توانست برای بیرون رفتن آماده شود و تصمیم گرفت با فروختن بخشی از لباس‌های بدون استفاده، کمک هزینه‌ای برای خرید لباس‌های جدید به دست آورد. وی برای تأمین سرمایه‌ی کسب‌وکار روی میز آشپزخانه کار می‌کرد و شب‌ها روی مبل می‌خوابید و تختخواب خود را ازطریق AirBnb اجاره می‌داد.
او ابتدا کار خود را با راه‌اندازی پلتفرمی برای خرید و فروش لباس و زیورآلات عروس آغاز کرد و بعد از مدتی کار خود را به خرید و فروش سایر کالاهای لوکس گسترش داد.
خرید و فروش کالاهای دست دوم از این نظر اهمیت دارد که صنعت فشن، سومین صنعت آلاینده‌ی کره‌ی زمیناست، بنابراین افزایش طول عمر کالاهای لوکس، میزان تقاضا برای کالاهای جدید را کاهش می‌دهد و درنتیجه محیط زیست کمتر آلوده میشود. این یعنی خانم‌ها با پرداخت هزینه‌ی کمتری صاحب اجناس لوکس می‌شوند و محیط زیست نیز کمتر آسیب می‌بیند.
طبق اعلام کرانچ‌بیس، افراد معروفی مانند ریچارد برنسون و جان دوئر از این استارتاپ حمایت کردهاند. استارتاپ تریدزی تابه‌حال بیش از ۷۴ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است.
۹- استارتاپ هوم‌لایت (HomeLight)
هوم‌لایت، مارکت‌پلیسی است که بین فروشندگان ملک و آژانس‌های املاک ارتباط برقرار می‌کند. این استارتاپ از نقدها و نرخ فروش املاک استفاده می‌کند تا بهترین آژانس را برای فروش ملک، به فروشنده پیشنهاد دهد. این استارتاپ در سال ۲۰۱۲ بنیان‌گذاری شده است و با استفاده از تحلیل داده‌های بیش از دو میلیون آژانس املاک، به صاحبان املاک کمک می‌کند منزل خود را راحت‌تر و با بهترین قیمت به فروش برسانند.
داستان راه‌اندازی استارتاپ از جایی آغاز شد که درو آهر، بنیان‌گذار آن، برای فروختن ملک خود و پیدا کردن بهترین آژانس املاک مشکل پیدا کرده بودند. این استارتاپ در اصل با تمرکز کردن روی فروشندگان، خریداران املاک را هدف قرار می‌دهد.
طبق اعلام کرانچ‌بیس، استارتاپ هوم‌لایت تابه‌حال بیش از ۵۵ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است.
۱۰- استارتاپ فریت‌ویوز (FreightWaves)
فریت‌ویوز، یک نرم‌افزار به‌عنوان خدمات است که داده‌ی مورد نیاز برای بازار حمل‌ونقل آمریکای شمالی را فراهم می‌کند. این روزها بازارهای حمل‌ونقل تحت تأثیر دیجیتال‌سازی، نوسانات و مقررات قرار گرفته‌اند و فعالان این صنعت، نیازمند تحلیل‌های دقیق در مورد بازار هستند. فریت‌ویوز نیز برای برطرف کردن این نیاز بنیان‌گذاری شده است و درواقع، بازار حمل‌ونقل را تحلیل کرده و ابزارهایی را برای مدیریت آن فراهم می‌کند.
فریت‌ویوز با برخی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان داده در مارکت‌پلیس حمل‌ونقل همکاری دارد و از این اطلاعات استفاده می‌کند تا دید بهتری نسبت به تأثیر عواملی مانند آب‌وهوا، فعالیت‌های اقتصادی، تکنولوژی و... در بازار حمل‌ونقل داشته باشد.
فریت‌ویوز به این منظور بنیان‌گذاری شده است که محصولاتی شفاف برای مدیریت خطر در بازار حمل‌ونقل ارائه دهد و همچنین به‌عنوان تأمین‌کننده‌ی پیشتاز داده‌های مرتبط با این صنعت فعالیت می‌کند. طبق اعلام کرانچ‌بیس، استارتاپ فریت ویوز تابه‌حال بیش از ۳۹ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است.
